کویر زیبای مصر از لحاظ تقسیم بندی جغرافیایی در منطقه ایران و تورانی قرار گرفته است. این منطقه بخش گسترده ای از سرزمینمان را در بر گرفته و جزو مناطق خشک به حساب می آید.دو کویر بزرگ ایران در قلب این منطقه جای گرفته است. کویر مرکزی و دشت لوت. کویر های ایران پر از زیبایی و جذابیت است وکویر مصر یکی از بی نظیر ترین کویر های ایران است که در قلب کویر مرکزی ایران واقع شده است.در ابتدا لازم می دانم که تفاوت کویر و بیابان را برای شما شرح دهم.
کویر به مناطقی اطلاق می شود که معمولا محل ختم رودخانه ها بوده است که بر اثر حرارت و تابش مستقیم خورشید به نمکزار تبدیل شده اند. کویر ها پوشش گیاهی ندارند و هیچ جانوری در این مناطق به چشم نمی خورد. کویر ها ، زمینهای رسی پف کرده، با شوری و نمک زیاد اند اما بیابان به قسمتی از مناطق خشک گفته می شود که میزان بارش سالیانه آن مناطق کمتر از 50 میلی متر است. دارای پوشش گیاهی بسیار ضعیف است. گیاهان این منطقه گیاهان شور پسند هستند و پوشش جانوری این مناطق را بیشتر جانوران شبگرد تشکیل می دهند. در ادامه با پوشش گیاهی و جانوری مناطق کویری آشنا می شویم.
پوشش گیاهی مناطق بیابانی از گیاهانی با ریشه های عمیق و سازگار با املاح نمکی است ، که به اینگونه گیاهان ، گیاهان شور پسند می گویند از گونه های گیاهان شورپسند بیابانی می توان به گیاه اشنان ، کلبیت ،گز ،تاغ ،قیچ ، کهواک و ... اشاره کرد.
اشنان:
درختچه ای زیبا و با حداکثر 2متر ارتفاع که در تمام مناطق بیابانی ایران به وفور به چشم می خورند. این درخت دارای برگهای بند بند ،گوشتی،باریک و استوانه ای است. در بهار و تابستان رشد چشمگیری دارد، در پاییز گل می دهد و در زمستان همانند بسیاری دیگر از گیاهان به خواب زمستانی می روند. ریشه های عمودی این گیاه با عمق زیاد به آبهای زیرزمینی می رسد ،رطوبت را جذب می کند و باعث زنده ماندن این گیاه زیبا می شود. این گیاه در صنعت صابون سازی کاربرد فراوان دارد و به عنوان علوفه حیوانات اهلی مورد استفاده قرار می گیرد.
کلبیت:
از گیاهان شن دوست است و از فرسایش خاک جلوگیری می کند. این گیاه توانایی زیستن در خاکهای ضعیف و فقیر را دارد. دارای برگهای باریک و کشیده است و سبز رنگ و تا ارتفاع 60 سانتی متر رشد می کنند. بذر این گیاه توسط باد جابه جا می شود و در میان شنها جا می گیرد و رشد می کند.
گز:
به علت نوع ریشه اش که به آب سطحی زمین دسترسی پیدا می کند عمر طولانی دارد. دارای برگهای باریک و نوک تیز است و شیره معروف انگبین از شاخه های این درخت خارج می شود. برگهای این گیاه بسیار شور است و شتر از این گیاه تغذیه می کند.
تاغ:
گیاهی درختچه مانند است و مقاومت زیادی در برابر خشکی و گرما دارد. این درختچه بومی مناطق خشک و نیمه خشک است و ریشه گسترده دارد و از گسترش کویر جلوگیری می کند.
قیچ:
درختچه ای است با شاخه های گسترده و ارتفاع متوسط این درختچه تا 5متر می رسد. این درختچه در اوایل اسفند ماه گل می دهد.
پوشش جانوری:
پراکندگی جانورانی که در کویر زندگی می کنند بیشتر جوندگان و خزندگان را در بر می گیرد. به علت گرمای بیش از اندازه در روز ،جانوران مناطق کویری بیشتر شبگرد هستند از پستانداران مناطق کویری می توان به گربه شنی، روباه شنی و کاراکال اشاره کرد.
گربه شنی:
کمی بزرگتر از گربه های خانگی است. سری پهن ، گوش بزرگ و دست وپایی کوتاه دارند و در کف پنجه هایشان موهای بلندو قهوه ای یا سیاه دارند که آنها را از گرمای شدید کویر حفظ می کند. رنگ موهایشان زرد با نوارهای نسبتا تیره است اما زیر شکمشان سفید است و شنوایی فوق العاده ای دارند. گربه شنی به خاطر مهارتش در شکار مار معروف است.
روباه شنی:
جثه ای کوچک تر از روباه معمولی دارد ولی گوش هایش بزرگتر است. رنگ پشت گوش ها بر خلاف روباه معمولی سیاه نیست و غالبا به زرد متمایل است. دم قهوه ای با انتهای سفید دارد در بین پنجه هایش موهای بلند وجود دارد که از آنها گرمای شدید کویر محافظت می کند. از لاشه های حیوانات و همچنین مواد گیاهی نظیر برگ و دانه های آبدار تغذیه می کنند. طول عمر این حیوان 5/6 است.
کاراکال:
از خانواده گربه سانان است. دارای گوشهای بزرگ و مثلثی است و یک دسته موی بلند سیاه بر روی گوشهایش دارد، از معدود گربه سانانی است که هیچ خط و خالی بر روی بدن ندارد و چیزی که این جانور را از دیگر همسانان خود متمایز کرده است نوع شکارش است. کاراکال غالبا از پرندگان تغذیه می کنند و به صورت عمودی شکار می کنند. گاها دیده شده کاراکال تا ارتفاع 3 متر برای شکار پرنده به بالا پریده است.
وقتی در دل بیابانها سفر می کنیم مناظر زیبا و جذابی ما را جذب خود می کند و ما بدون داشتن نام این زیبایی ها و حتی گاها نداشتن چگونگی تشکیل شان با یک عکس یادگاری از کنار آنها می گذریم. در این قسمت شما را با پدیده های زیبای کویری که معمولا حاصل فرسایش شن و سنگریزه و باد است آشنا می کنم.
نبکا:
نبکا ها عارضه هایی هستند که از فرسایش بادی ، رطوبت منطقه و پوشش گیاهی است. بدین شکل که وجود گیاه باعث تجمع ماسه ها می شود و به مرور زمان تپه های ماسه ای با پوشش گیاهی ایجاد می گردد.به این پدیده نبکا یا تله گیاهی می گویند. نبکاها عموما در سطوح همواری که میزان ماسه آن متوسط و سطح آب زیرزمینی آن بالا، یا از رطوبت کافی برای رشد گیاه در آن فراهم باشد، می رویند.
از گونه های پرندگان کویری که هر کدام با یک شناسه خاص قابل تشخیص است می توان به هوبره و زاغ بور اشاره کرد.
هوبره:
جثه ای متوسط با پاهای باریک و گردن بلند و منقار کوتاه دارند.پرنده ای تنبل است وحتی هنگام احساس خطر دویدن را به پرواز کردن ترجیح می دهد. اگر در هنگام پرواز با خطر حمله یک پرنده شکاری رو برو شود، مدفوع چسبناک خود را مانند بمبی به سمت پرنده شکاری پرتاب می کند این بمب طبیعی چسبناک است و پرو بال پرنده مهاجم را به هم می چسباند. از همین رو به پرنده بمب انداز معروف است.
زاغ بور:
پرنده ای از خانواده کلاغ است. این پرنده بومی ایران است. بسیار زیرک و همرنگ شنهای کویری است در زیر بوته های گز و تاغ لانه دارد. پرنده ای خجالتی است و همانند هوبره در هنگام احساس خطر دویدن را به پرواز کردن ترجیح می دهد. از گونه های در حال انقراض است. انقراض این پرنده به علت تک همسری بودنش است.
در کویر مصر و مناطق کویری جوندگان و خزندگان زیادی زندگی می کنند ، همگی شبگرد هستنند ولی نحوه زندگی پامسواکی بسیار جالب است و دانستنش خالی از لطف نیست.
پامسواکی از لحاظ ظاهری در نگاه اول مثل دوپا می باشد.شبیه موش است، پاهای بلندتری دارد و دستان کوتاه ، دم بسیار بلند دارد و چون زیر پاهایش موهای بلند دارد به پا مسواکی معروف شده است. پامسواکی ها لانه های خود را در عمق 1 تا 2 متر زمین می سازند و آپارتمان سازی می کنند. محل نشیمن ،اتاق خواب ، انبار مواد غذایی و حتی دستشویی جداگانه است. معمولا از کرم وحشرات تغذیه می کنند. برای جلوگیری از فاسد شدن غذایشان ،طعمه را نمی کشند بلکه با نیشی که در دندان دارند طعمه را فلج می کنند و زنده نگهداری می کنند. همچنین از پشم شتر برای نرم کردن جایی که به عنوان نشیمن گاه است استفاده می کنند.
برخان:
تپه های ماسه ای شکل باراس هلالی با دامنه ای که متمایل به جهت باد است. برخان ها با جهت باد تغییر وضعیت می دهند. ارتفاع برخان می تواند بیشتراز 30 متر و عرض آن بیشتر از 350 متر است. برخانها بر روی سطوح هموار و سخت و جایی که مقدار ماسه در حد معین و محدود و سرعت باد ثابت باشد پدید می آید.
کلوت:
یکی از شگفت انگیز ترین پدیده های کویری کلوتها هستند. کلوتهای ایران همانند شهری باستانی با نبا های کوچک و بزرگ به نظر می رسند. وقتی باران بردی زمین خشک کویر می بارد ، خاک کویر را بر روی سنگ جمع می کند و به مرور زمان بنایی شگفت انگیز تشکیل می شود که از آن به عنوان کلوت یاد می شود.
یکی دیگر از شگفت انگیز ترین و چشم نواز ترین پدیده های طبیعی دریاچه نمک است. در زمینهای هموار کویری وقتی باران می بارد. املاح ونمک موجود در خاک به سرعت، آب باران را جذب خود می کند. بعد از باران و زمانی که آفتاب می تابد ، حرارت زیاد و تابش خورشید باعث تبخیر آب موجود در نمکزار ها می شود و با شکستن دانه های بلورین نمک پلی گونها تشکیل می شوند. پلی گونها همان چند ضلعی های نامنظم دریاچه لنک هستند و در فصل بارش گاه ارتفاع پلی گونها به 30 سانتی متر هم می رسد.
پس از توضیح موارد بالا سفر مجازی امان به کویر مصر را آغاز می کنیم.
برای رفتن به کویر مصر از تهران دو مسیر را می توانیم انتخاب کنیم، اولین مسیر به سمت کویر مصر
تهران – قم - کاشان – اردستان – انارک – جندق – خور بیابانک
مسیر دیگر ، تهران – سمنان – دامغان – معلمان – جندق – خور بیابانک
کویر زیبای مصر در استان اصفهان ، شهرستان نائین و بخش خور و بیابانک واقع شده است. پس از رسیدن به منطقه خور و بیابانک به سمت روستای زیبای مهرجان که محل اقامتمان است حرکت می کنیم.
مهرجان روستایی است که قبل از دین اسلام وجود داشته است و قدمت آن به زمان ساسانیان بر می گردد. این روستا زمانی جزو خاک خراسان ، یزد و سمنان بوده است ولی در حال حاضر جزو روستا های اصفهان است. مهرجان روستایی است که در گودترین بخش مرکزی ایران قرار گرفته و با زمین صاف و مسطح.
این منطقه دارای آب و هوای گرم و خشک است که تابستان های بسیار گرم و سوزان و زمستان های بسیار سرد است.مهرجان دارای یک رشته قنات به طول تقریبی 15 کیلومتر است که عمیق ترین آن 120 متر است.
در فاصله بین صبحانه تا ناهار گشت زنی در روستای مهرجان را فراموش نکنید. به تازگی موزه ای در روستای مهرجان کویر مصر دایر شده است که بازدیدش خالی از لطف نیست.
در گشتهای کویر مصر حتما گشت روستای گرمه به گوشتان خورده است. روستای گرمه چند سایت گردشگری دارد که ارگ گرمه ، تالاب گرمه ، چشمه آب شیرین و دکتر فیش و همچنان مسجد جامع و خانه مازیار از جاذبه های این روستای قدیمی و زیباست در ادامه با معرفی روستای گرمه در خدمت شما همراهان عزیز هستیم.
گرمه قدمتی چند هزار ساله دارد در مسیر راه ابریشم قرار داشته است، مردم گرمه به زبان پهلوی صحبت می کنند که اصیل ترین و قدیمی ترین زبان ایرانیان است. ارگ گرمه متعلق به زمان ساسانیان و در چهار طبقه قدمت این روستا را به رخ می کشد. ارگی که جزو ارگهای نظامی محسوب ششده است.چشمه آب معدنی آن هزاران سال است که از دل کوه می جوشد و ماهی هایی که در آن زندگی می کنند. برای رسیدن به این چشمه باید از دل نخلستان زیبای روستای گرمه عبور کرد. در اینجا کمی راجع به نخل و نخلستان روستای گرمه بگوییم.
درخت نخل ،درختی دو پایه است ، دو پایه یعنی درخت دارای نر و ماده است. هر درخت نر توانایی باردار کردن هفت درخت ماده را دارد. واحد شمارش نخل نفر است. نخل تنها درختی است که اگر سرش را قطع کنی می میرد ، برخلاف تمام درختها که سرشان را که میزنی بار و برگشان بیشتر می شود. اما نخل نه ، سرش را قطع کنی می میرد.
از آنجایی که به بار نشستن خرما درجه حرارت بالایی می خواهد و کویر های مرکزی ایران دارای زمستان های سردی هستند خرمای مرغوبی در آنها به بار نمی نشیند. اما گرمه از معدود روستاهای خور بیابانک است که زمستان چندان سردی ندارد به همین علت دارای نخلستان های زیاد و خرمای بسیار خوبی است. نکته جالب اینکه در روستای گرمه خرما در کنار زردآلو بار می دهند و درختان انار نیز دیده می شود.
گرمه روستای ادیب پرور است. چنانکه می توان از افراد گرانقدری چون یغما جندقی، حبیب یغمایی نام برد.
در ادامه سفر به کویر مصر به بازدید از دهکده توریستی نمکی پتاس می رویم. در این دهکده نمکی شاهد پلی گونهای دریاچه نمک ، بزرگترین کارخانه پتاسیم ایران و بزرگترین آبشار نمکی دست ساز دنیا هستیم. بی شک تجربه غروب و مناظر بی نظیر و تجربه آرامش لذت بخش ترین قسمت سفرمان می شود. همچنین در دهکده زیبای پتاس اتاقکهای درمانی با نمک ساخته شده است که می توانید با هزینه ای اندک شبی را در آنجا ساکن شوید. جالب است بدانید تمام میز و نیمکت های این دهکده توریستی از نمک است و هیچ هزینه ای برای ساخت آن پرداخت نشده است.
شب نشینی در نخلستان و به جا آوردن مراسم آتشونی و دل سپردن به سکوت شب و غرق شدن در آسمان زیبا و پر ستاره شب خالی از لطف نیست.
مراسم آتشونی به معنای جشن نشانه در کنار آتش است و گرمابخش محافل خانوادگی مناطق کویری در شب های سرد بوده است. در مراسم آتشونی تور کویر مصر کنار آتش جمع می شویم و چای آتشی را دم می گذاریم ، سیب زمینی ها را به آتش می سپاریم و به داستان اسطوره های آسمان گوش می سپاریم. ترانه های قدیمی را با هم زمزمه می کنیم و به خاطرات خوب سفرمان می افزاییم.
در ادامه سفر به هیجان انگیز ترین قسمت کویر مصر می رسیم ، روستای مصر و تپه های شنی و لذت تجربه آدرنالین
روستای مصر به نسبت روستا های منطقه خور و بیابانک قدمتی ندارد ، عمر این روستا به 100 سال می رسد و اما شنیدن داستان روستای مصر خالی از لطف نیست.
فردی به نام یوسف که به شغل شبانی مشغول بود به حاصلخیزی خاک روستای مصر پی می برد و با حفر چاه و رسیدن به آب ، کشاورزی را آغاز می کند. این روستا در ابتدا به روستای هزار چاه شناخته شد. بعد از مدتی به علت کم شدن آب مجبور به عمیق تر کردن چاه های آب شدند و روستا به چاه دراز تغییر نام داد. کلاته از دیگر نامهای روستای عصر است و حال چه شد که این روستا به روستای مصر تغییر نام داد.
یوسف عزیز مردمان روستا بود ، که چرا زندگی و آبادانی برایشان به ارمغان آورده بود، پس زمانی که از مردمان روستا خواست بخاطر حضرت یوسف که عزیز مصر شد و او که عزیز مردم روستا بود ، نام روستا را مصر بگذارند هیچکس مخالفتی نکرد. همچنین مردمان روستا می گویند یوسف پیشنهاد داد که خیابانی بزرگ و پهن در ورودی روستا بسازند چون بر این عقیده بود در سالیان آینده این روستا توریستی خواهد شد و میزبان مردمان زیادی خواهد بود این پیش بینی یوسف درست از آب درآمد و هنوز هم پس از گذشت سالها محبوبیت زیادی در میان مردمان روستای مصر دارد.
از روستای مصر تا تپه های شنی راه زیادی نیست. پیشنهاد من این است که در روستای مصر از ماشین پیاده نشوید و پس از گذشتن از کنار زمینهای کشاورزی که غالبا جو و صیفی جات است به سمت تپه های شنی بروید. پیاده روی در این مسیر حال و هوایتان را عوض می کند. به تپه های شنی که برسید اول نبکا ها را می بینید و بعد برخانهای زیبا خود نمایی می کند.
حالا نوبت ترشح آدرنالین است. شتر سواری ، موتور چهار چرخ و سافاری و این یعنی تجربه خاطره انگیزترین سفر زندگیتان.
برای سفر با تور گروهی مصر میتوانید از طریق این لینک با ما همراه شوید